تنش در روابط ترکیه و جمهوری آذربایجان به دلیل اظهارات اردوغان

به گزارش پایگاه خبری پروژه ایرانی، سردی اخیر در روابط جمهوری آذربایجان و ترکیه را نمی‌توان اولین اتفاق در 20 سال گذشته دانست.

سند امضا شده بین آنکارا و ایروان در اکتبر 2009 در زوریخ با میانجیگری آمریکا، فرانسه و روسیه با نارضایتی در باکو مواجه شد. دلیل آن این بود که پروتکل‌های زوریخ برقراری روابط دیپلماتیک بین ترکیه و ارمنستان و باز شدن مرزها را پیش‌بینی کرده بود؛ زیرا اگرچه ترکیه به دلیل ادامه اشغال قره‌باغ مرزهای خود را با ارمنستان بست، اما بعداً شرایط دیگری را برای باز کردن مرزها مطرح کرد.

سپس در مجلس ملی آذربایجان سخنرانی‌هایی علیه ترکیه انجام شد؛ پرچم‌های ترکیه از روی خیابان شهیدلر باکو برداشته شد؛ حتی تجمعات و راهپیمایی‌هایی در آنکارا و شهرهای دیگر با حضور نمایندگان جمهوری آذربایجان برگزار شد.

در 28 ژوئیه 2024، در نشست حزب عدالت و توسعه ترکیه در شهر ریزه، اظهارات رجب طیب اردوغان مبنی بر اینکه «ترکیه می‌تواند مانند قره‌باغ و لیبی در درگیری‌های غزه هم مداخله کند» در مطبوعات رسمی جمهوری آذربایجان با نارضایتی مواجه شد.

دولت آذربایجان از طریق تلویزیون به این سخنان «خفیف» پاسخ داد. موافقت برخی مسائل در نشست هیئت‌های ارمنی ـ ترکیه در 30 ژوئیه، در باکو مورد استقبال قرار نگرفت.

رسانه‌های دولتی آذربایجان این جلسه را موضوع بحث قرار دادند و برخورد انتقادی خود را پنهان نکردند.

در همین راستا مقاله هیئت تحریریه روزنامه «آذربایجان» در تاریخ اول آگوست با عنوان «مؤلف پیروزی قره‌باغ، فرمانده کل قوا و ارتش آذربایجان است» را می‌توان پاسخی روشن و تند دانست.

لحن مقاله از عناوین کوچک آن‌ها مانند «اخوت باید خالصانه و متقابل باشد»، «هزینه هر مهمات را تا آخرین سکه پرداخت کرده‌ایم!» نیز می‌توان فهمید.

این روزنامه می‌نویسد: متأسفانه گاهی اوقات افرادی از کشورهای دوست به این کمپین دروغ‌پردازی می‌پیوندند. به عنوان مثال، اظهارات «اونال چویکوز» که در سال‌های 2001 تا 2004 سفیر ترکیه در آذربایجان بود، در زمان جنگ باعث ناامیدی همه ما شد. در واقع از این شخص که بی‌شرمانه دروغ‌های سیاه و سفید از جمله «ترکیه به آذربایجان اسلحه می‌دهد، نیروهای مزدور می‌فرستد و قره‌باغ به دست خود آذربایجان آزاد نمی‌شود» می‌گوید، انتظار دیگری نمی‌توان داشت.

در مقاله روزنامه «آذربایجان» تأکید شده است: این مرد که یکی از مجریان اصلی روند عادی‌سازی روابط ترکیه با ارمنستان بود که با تلاش فراوان در سال 2009 انجام شد و سیاه‌ترین و لکه‌دارترین صفحه در تاریخ دیپلماسی ترکیه به شمار می‌رود، حتی بعدها نیز موضع خود را تغییر نداد. به حزب مخالف جمهوری خلق تغییر مکان داد.

در حال حاضر در برخی محافل عمومی و سازمان‌های رسانه‌ای ترکیه ادعاهایی مبنی بر مشارکت سایر کشورها در آزادسازی اراضی آذربایجان از اشغال مطرح می‌شود و باز هم متأسفانه رسانه‌های ترکیه با فراموش کردن موضوعات مورد توجه جامعه، دستور کار مصنوعی جدیدی را ایجاد کرده‌اند.

تفسیر این جمله معروف که مداخله نظامی در اسرائیل صورت خواهد گرفت و «آن‌ها همان‌طور که وارد قره‌باغ شدند وارد بیت‌المقدس خواهند شد» در جهتی مغرضانه انجام می‌شود، حقیقت تحریف می‌شود و طرفداری آشکار از موضع ارمنستان اعلام شده است.

ما دروغ ارامنه را فهمیدیم؛ تهمت اونال چویکوز را هم فهمیدیم اما واقعاً ناراحت‌کننده است که افرادی را که دوست می‌دانیم جزو کسانی هستند که این تهمت را می‌زنند.

این روزنامه با گشت‌وگذار در تاریخ، کمک‌های جمهوری آذربایجان به ترکیه را این‌گونه ذکر می‌کند: روابط آذربایجان و ترکیه شکل نادری از همکاری در جهان است و مبتنی بر برادری آزموده شده آذربایجانی‌ها و ترک‌ها با ریشه مشترک است. مردم ما هزاران شهید در چناق‌قلعه دادند؛ حتی مردم ما از روستاهای دوردست آخرین آذوقه‌های خود را برای کمک فرستادند. در نخستین روزهای تأسیس آذربایجان شوروی، تنها ما بودیم که با حمایت «نریمان نریمان‌اف» به ترکیه کمک مالی، طلا و سوخت فرستادیم. در سال‌های اخیر در زمان آتش‌سوزی و زلزله به عنوان یک دولت و مردم همیشه در کنار ترکیه ایستاده‌ایم و انواع کمک‌ها را انجام داده‌ایم. البته مشارکت سربازان ترک در آزادسازی باکو 106 سال پیش را فراموش نمی‌کنیم. ساخت شهر هزار خانه‌ای در منطقه قهرمان‌ماراش با برآورد اولیه بیش از 100 میلیون دلار به دستور الهام علی‌اف، نماد عشق هر آذربایجانی به ترکیه از رئیس‌جمهور گرفته تا شهروندان عادی است. زمانی که در پراگ، ترکیه را به شدت منزوی کردند، این رهبر آذربایجان که فریاد می‌زد: «هیچ نماینده‌ای از ترکیه بر سر این میز نیست، اما من اینجا هستم» و دشمنان ترکیه را تحقیر می‌کرد و همواره به عنوان بزرگترین متعصب و حامی دولت ترکیه شناخته شده است.

در این مقاله به سلاح‌های خریداری شده از ترکیه نیز اشاره شده است: اجداد ما می‌گفتند که دست چپ نمی‌داند که دست راست چه می‌دهد، برادر به آنچه با برادرش کرد، لاف نمی‌زند.

حتی فرض کنیم که ترکیه در جنگ میهنی علاوه بر حمایت سیاسی و اخلاقی، هر نوع حمایتی را ارائه کرد، چرا ارمنستان و ارمنیان جهان از جمله آمریکا، فرانسه و دیگر دولت‌ها و نیروهای شناخته شده باید این را مبنایی علیه آذربایجان اعلام کنند؟ این ادعا که ترکیه یا هر کشور دیگری در آزادسازی اراضی آذربایجان از اشغال مشارکت داشته و در کنار حمایت‌های سیاسی و معنوی، کمک‌های دیگری به ویژه در زمینه نظامی داشته است، اساساً اشتباه است؛ دانسته یا ندانسته آتو دادن به ارامنه جهان به عنوان دشمن مشترک ماست.

روزنامه رسمی «آذربایجان» تأکید می‌کند: در اظهارات غم‌انگیز ترکیه به کمک بلاعوض مهمات نظامی به آذربایجان نیز اشاره شده است. از 15 سال قبل از جنگ، الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور کشورمان فعالیت‌های منظم و مستمری را برای بهبود و نوسازی صنعت دفاع ملی و همچنین ارائه زرادخانه نظامی ما با انواع تسلیحات و تجهیزات که منعکس‌کننده آخرین نوآوری‌های فناوری در جهان است، انجام داد.

همکاری‌های نظامی ـ فنی با چندین کشور از جمله ترکیه انجام شد. نمونه‌های مختلفی از این همکاری در زمان جنگ مورد استفاده قرار گرفت. «بایراکدار» ترکیه نیز در حمله هوایی و سامانه دفاعی ما حضور داشت. اما این سیستم فقط از «بایراکدار» تشکیل نمی‌شد. یعنی هر گلوله و مهمات و تجهیزاتی که خریده‌ایم بهای آن را به آقایان داده‌ایم.

اگرچه روزنامه رسمی «آذربایجان» در مقاله اسامی را ذکر نکرده است، اما این مقاله مستقیماً علیه اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه نوشته شده است.

از آنجایی که روزنامه «آذربایجان» یک ارگان رسمی دولتی است، حاوی موضع دولت است و رسانه‌ای است که بر اساس دستورالعمل کار می‌کند و این دستورالعمل از سوی دولت آذربایجان آمده است.

سخنرانی اردوغان در شهر ریزه به محل زخمی برای باکو تبدیل شده است. به نظر می‌رسد او این ایده را که الهام علی‌اف «تنها پدر» پیروزی است، مورد تردید قرار داده است.

گزارشگر : تحریریه پروژه ایران