رضا گوران: خانه تئاتر واکنش‌های لازم را نداشته است

 

او یادآوری می‌کند: ماهیت خانه تئاتر مانند خانه سینما یا هر خانه‌ای که محل حضور اصناف یک حرفه است، این است که نقطه امنی باشد برای تک تک افرادی که برای گرفتن حقوق خود و برخورداری از یک امنیت ذهنی و روانی به آن مراجعه می‌کنند.

 

گوران، خانه‌های هنری را نمونه کوچک یک جامعه مدنی می‌داند و در این باره توضیح می‌دهد: این جامعه مدنی کوچک همه شرایط یک جامعه مدنی واقعی را دارد و مانند هر جامعه مدنی دیگری نیازمند بازبینی و بازنگری درباره خود در مقاطع گوناگون است چراکه بدون پویایی، از کارکرد خود خارج می‌شود و دیگر نمی‌تواند به اعضای خود خدمات بدهد.

 

این کارگردان تئاتر با اشاره به تغییراتی که در جامعه در طول زمان ایجاد می‌شود، می‌افزاید: با تغییر جامعه، مناسبات آن نیز تغییر خواهند کرد بخصوص در کشور ما که اتفاقات سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و ... در فاصله زمانی اندکی رخ می‌دهد، بنابراین جامعه مدنی کوچکی مانند خانه تئاتر نیز متاثر از این تحولات، نیازمند تغییر خود است.

 

گوران که یک دوره به عنوان نایب رییس هیات مدیره کانون کارگردانان در خانه تئاتر حضور داشته است، با توجه به تجربه خود در این سمت یادآوری می‌کند: تجربه آن دوره نشان داد که باید تفکر نهادینه شده درباره صنف در جامعه مدنی مانند خانه تئاتر از بنیاد عوض شود. بر همین اساس تا یک پوست‌اندازی به نفع جامعه تئاتری رخ ندهد، ما شاهد همین چیزی هستیم که حالا در حال وقوع است؛ انفعال!

او با تاکید بر اینکه قصد ندارد دیگر خدمات خانه تئاتر را زیر سئوال ببرد، اضافه می‌کند: آنچه خانه تئاتر بدان نیاز دارد، بخشیدن شانیت به تک تک اعضای جامعه تئاتری است و این رخ نمی‌دهد مگر اینکه ابتدا، شان خود را به عنوان خانه تئاتر بالا ببرد که این امر نیازمند نفوذ، شجاعت، جسارت، پیگیری و برگزاری جلسات علمی و صنفی و ... در حد بسیار گسترده است. بنابراین کاندیداهای هیات مدیره خانه تئاتر باید صنف را به جایگاه اصلی آن برگردانند اما اگر شان هنرمند را در حد یک بن کالا پایین بیاوریم، چگونه می‌توان به ارزش‌های والای انسانی و هنری او اندیشید.

 

گوران خاطرنشان می‌کند: شان صنف به معنای این نیست که جشنی برگزار کنیم و چند چهره مهم بیایند و صحبتی هم بکنند. خود را گول نزنیم. مهم این است که در برابر تندبادها از اعضای خود دفاع کنیم. چقدر به جامعه تئاتری حمله شده ولی خانه تئاتر هیچ واکنشی نشان نداده است در حالیکه مهم‌ترین کار آن، دفاع از حقوق اعضاست.

 

این کارگردان با ابراز تاسف از برخورد منفعلانه خانه تئاتر درباره مسائل کلان هنرمندان می‌گوید: خانه تئاتر کجا درباره ممنوع‌الفعالیتی هنرمندان یا معیشت آنان در سطح کلان، برنامه‌ریزی داشته است؟ عموما برخوردهایی کدخدامنشانه با مسائل دارد در حالیکه به عنوان یک جامعه مدنی، نیازمند یک سیستم درست و اصولی است تا بتواند مسایلی مانند معیشت هنرمندان را به درستی پیگیری کند . مگر در عصر حجر یا دوران زندگی قبیله‌ای هستیم که مشکلات خود را با کدخدامنشی حل کنیم، آن هم در زندگی امروز که سرعت تغییر جامعه، به ثانیه رسیده است. ما نیز به عنوان قشر تئاتری، جزو همین جامعه‌ایم ولی همچنان با روش‌های منسوخ شده پیشین جلو می‌رویم زیرا ذهنیت ما درباره صنف عقب است. در حالیکه صنف اجازه نمی‌دهد سالن تئاتر تعطیل یا هنرمندی ممنوع‌الفعالیت شود یا هنرمندی در مضیقه بماند.

 

او با انتقاد از انفعال خانه تئاتر در اتفاقات اجتماعی و فرهنگی ادامه می‌دهد: خانه تئاتر در جریان تحولات اجتماعی و فرهنگی کجاست؟! اگر فرهنگ را به عنوان مقوله‌ای تعریف کنیم که بر اثر تحولات اجتماعی و در تبادل با اتفاقات جامعه در هر دولتی، تغییر می‌کند، حالا پرسش اینجاست که آیا دوستان خانه تئاتر در جامعه دیگری زندگی می‌کنند که واکنشی متناسب با این تحولات ندارند؟! گرچه قرار نیست خانه تئاتر کار سیاسی انجام بدهد اما دور ماندن از جامعه و عزلت‌نشینی که کار صنفی نیست. کار صنفی یعنی ایستادن در برابر تندباد. قرار هم نیست سویه سیاسی به خود بگیرد ولی خانه تئاتر به عنوان صنف، می‌تواند از اعضای خود در تحولات اجتماعی دفاع کند.

گوران با ابراز تاسف از اینکه خانه تئاتر در هیچ یک از تصمیم‌گیری‌های مهم جایی ندارد، می‌افزاید: صنف باید با عملکردش، شان خویش را به جایی برساند که از او بخواهند در تصمیمات حضور داشته باشد و فراتر از آن، برای اعضای خود و نیز دولت، نقشی تعیین‌کننده داشته باشد. اگر جایی مانند خانه تئاتر جدی گرفته نشود، نمی‌تواند به عنوان صنف، از حقوق اعضای خود دفاع کند.

 

 این مدرس تئاتر خاطرنشان می‌کند: حضور موثر خانه تئاتر در تصمیم‌گیری‌هاست که به اعضای آن احساس پویایی می‌دهد حتی اگر در همه جدال‌ها موفق نشود ولی این پویایی می‌تواند اعضا را به داشتن یک خانه امیدوار کند همچنانکه این اتحاد در خانه سینما وجود دارد.

 

او با اشاره به برخورد خانه سینما در مقاطع گوناگون یادآوری می‌کند: اگر کسی به یکی از اصناف سینمایی توهینی کند، تمام اصناف خانه سینما، او را وادار به عذرخواهی و رعایت احترام می‌کنند ولی یک مورد از چنین برخوردهایی را در خانه تئاتر نداریم در حالیکه اگر صنف به آن جایگاه حقیقی خود برسد، کسانی مانند ما که دنبال فعالیت صنفی هم نیستیم، با جان و دل کمک می‌کنیم اما متاسفانه در حال حاضر صنف ما این جایگاه را نزد اعضای خود ندارد.

 

رضا گوران در پایان با تاکید بر اینکه سخنانش نقد اعضای فعلی خانه تئاتر نیست، اضافه می‌کند: به هیچ وجه منظورم اشخاص خاصی نیست بلکه برآیند آنچه را در جامعه تئاتری می‌بینم، می‌گویم. دوستان‌مان به عنوان اعضای صنف باید شنونده کنشگر باشند چراکه یک شنونده منفعل، تفاوتی با یک فرد معمولی ندارد و این نکته‌ای است که باید به آن توجه داشته باشیم.