آنچه همیشه می‌خواستید درباره‌ی پست‌مدرنیسم بدانید اما می‌ترسیدید از نابوکوف بپرسید!

به گزارش پایگاه خبری پروژه ایران، برای ما که نمی‌دانیم امروزه در چه وضعیتی به سر می‌بریم وقتی می‌گوییم «پسامدرنیسم» منظورمان چیست؟

بمباران شهرهای ژاپن، جنگِ سرد، پیمانِ ژنوی که بیشتر زیر پا گذاشته شد تا حمایت؛ پسامدرنیم در مفهوم اجتماعی‌اش، گویی واکنشی بود به این رویدادها؛ به روزهای پس از جنگ، چه جهانی‌اش چه غیرجهانی‌اش‌. بدین‌ترتیب، امر معرفت‌شناختیِ متن-داستانِ مدرنیستی به امر هستی‌‌شناختیِ پسامدرنیستی تبدیل شد. یعنی ما باید می‌پرسیدیم این چه جهانی است؟ با آن چه باید کرد؟

در کنار اینها، «متن»ها پس از مرگ اسطوره‌های ادبیات مدرن، یعنی جیمز جویس و ویرجینیا وولف، به سازه‌ای رؤیت‌پذیر تبدیل شدند، سازه‌ای که دست نویسندۀ خود را رو می‌کرد و مخاطب را با فضای میان «جهان‌ها» مواجه.

نویسندگان تا دلتان بخواهد شخصیت وام می‌گرفتند، تقلید می‌کردند اما تقلیدهای سرزنده و نه باسمه‌ای. وای از اعتماد ناپذیری‌های رمان‌های پسامدرنیستی که هستیِ ما را پیش رویمان قرار می‌دادند.

راوی‌های یکسره بی‌اعتبار، و عدم‌قطعیت‌های هول‌آور. رمان پسامدرنیستی نوعی شک معرفت‌شناختی بود: می‌دانیم که اتفاقی می‌افتد، ولی نمی‌دانیم چه اتفاقی.

برایان مک‌هیل در این کتاب در پی صادر کردن نظریۀ ادبی نیست، اما کتابش پر از نظریه است، همان‌طور که پر از تفسیر است؛ خب پسامدرنیسم همین‌گونه است دیگر. او از روب‌گریه و ناباکوف و بکت سخن می‌آورد تا به دگرگونی امر غالب در فضای پسامدرنیسم بپردازد. در واقع، ما با کتابی پسامدرنیستی برای تفسیر نویسنده-متن پسامدرنیستی مواجهیم.

کتاب «رمان پسامدرنیستی» که در حوزه‌ی تاریخ و نقد داستان‌های قرن بیستم دسته‌بندی می‌شود اولین‌بار در سال ۱۳۹۲ با ترجمه علی معصومی به علاقه‌مندان فارسی‌زبان عرضه شد و حالا پس از ۱۱ سال به چاپ سوم رسیده است. این کتاب در ۵۲۲ صفحه باقطع رقعی به قیمت ۴۸۰ هزار تومان در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.

بیشتر بخوانید:
مروري بر روايت «چشم‌ گربه»ي مارگارت اتوود / خودشناسی نويسنده يا نقاش؟
«زمان اشتباه، مکان اشتباه» به چاپ دهم رسید

در مقدمه‌ی این کتاب آمده است: «من دریافت و رفتار پسامدرنیستی را مانند دریافت و رفتار مردی می‌بینم که زنی بسیار فرهیخته را دوست دارد و می‌داند که نمی تواند به او بگوید: "من تو را دیوانه‌وار دوست دارم". چون می‌داند که زن خود می‌داند و می‌داند که مرد هم می‌داند! این واژه‌ها را باربارا کارتلند (نویسنده پرکار آثار عامه‌پسند) نوشته است.

اما راه حلی وجود دارد. مرد می‌تواند بگوید: "به قول باربارا کارتلند من تو را دیوانه وار دوست دارم" مرد به این شیوه ضمن پرهیز از تظاهر به بی‌خبری و معصومیت و با تصریح این نکته که دیگر نمی‌توان خواست خود را معصومانه بیان کرد، در واقع می‌خواهد بگوید که زن را در روزگاری که معصومیت نابود شده است دوست دارد.

«پسامدرنیسم» می‌تواند نوعی واکنش به مدرنیسم سال‌های پس از جنگ جهانی دوم از قبیل زیر پا نهادن حقوق بشر و یا واکنشی به رویدادهای برجسته پس از جنگ سرد به حساب آید. هرچند به دشواری می‌توان پاسخ داد که پسامدرنیسم از چه زمانی آغاز شد.

کتاب «داستان پسامدرنیستی» تلاش می‌کند تفاوت‌های داستان پسامدرن را با داستان مدرن برای مخاطب تبیین نماید و نویسنده در این راستا مطالب مربوط به شعر و حتی نمایش را بی آنکه خللی در بحث اصلی به وجود بیاورد، کنار نهاده و حتی معتقد است این کار را برای احترام به زیرکی خواننده کتاب انجام داده است.

گزارشگر : تحریریه پروژه ایران