کیفیت ترجمه آثار ادبی به زبان فارسی همچنان یک دغدغه جدی است. موضوعی که در مستند «سبز بن‌دار» به افت و خیزهای آن و تلاش چهره‌های فاخر این عرصه اشاره می‌شود.

به گزارش پایگاه خبری پروژه ایران، به نقل از هنر آنلاین: در دومین روز از هجدهمین جشنواره بین المللی فیلم مستند ایران «سیما حقیقت» مستند «سبز بن دار» به کارگردانی منوچهر مشیری به نمایش درآمد، این مستند که در طول چهار سال ساخته شده است، با استناد به منابع شفاهی و چهره‌های فاخر ادبیات ایران که هم عصر سمیعی بودند، مسیر زندگی او را روایت کرده است.

احمد سمیعی‌ (گیلانی) در ۱۲۹۹ در کوچهٔ افشارها، سنگلج تهران در خانواده‌ای اهل گیلان و مذهبی زاده شد. پدرش مجتهد و تحصیل‌کردهٔ نجف و مادرش فرزند ملامحمد خمامی، روحانی سرشناس رشت بود.سمیعی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در رشت گذراند و سپس وارد دانشگاه تهران شد. او پیش از این، موفق شده بود تا در امتحان ورودی به دانشگاه فنی در سال ۱۳۱۸ با احراز رتبه اول، به این دانشگاه وارد شود اما از تحصیل در این دانشگاه منصرف شد و به دانشگاه تهران وارد شد.

اواخر دههٔ ۱۳۴۰ به‌عنوان ویراستار در مؤسسهٔ انتشارات فرانکلین مشغول خدمت شد و هم‌زمان دورهٔ کارشناسی‌ارشد زبان‌شناسی را نیز در دانشگاه تهران به‌پایان برد.

اثر مشیری دیدنی، اما نیازمند ویراستاری

نخستین کار سمیعی در فرانکلین ویرایش اثری از آمینه پاکروان دربارهٔ آقامحمدخان قاجاربود که پیش از او برعهدهٔ جهانگیر افکاری قرار داشت. کار بعدی سمیعی ویرایش ترجمهٔ مهرداد نبیلی از از ره رسیدن و بازگشت اثر آرتور کستلر بود. سمیعی، در همین دوران به دعوت عبدالحسین زرین‌کوب، در دانشگاه تهران (دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی) و، علاوه بر آن، در دانشگاه تربیت معلم و دورۀ فوق لیسانس دانشگاه تربیت معلّم همچنین در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تهران، برای مدتی تدریس کرد. او در کنار حرفهٔ ویراستاری، چند کتاب در زمینهٔ نگارش و ویرایش هم نوشت و به‌مرور مقاله‌های ارزشمندی در مجلات گوناگون نظیر پیک جوانان، کتاب امروز و رودکی به‌چاپ رسانید. آیین نگارش و ویرایش و شیوه‌نامهٔ دانشنامهٔ جهان اسلام از جملهٔ این آثار هستند.

مشیری در مستند خود تلاش کرده است که وجهه مقبول اجتماعی و تلاش‌های ارزنده این محقق را با چرخش در بزرگداشت‌هایی که برای وی برگزار می‌شده و مصاحبه‌هایی که از همکاران و دوستان نزدیک انجام شده ارائه کند؛ اما سکسکه‌هایی در بخش‌ها و کندی در قسمت‌هایی از مستند این ایده را به ذهن متبادر می‌کند که کار مشیری ارزشمند اما نیازمند ویراستاری است.

اثری که باید مترجمان ببینند

سمیعی که به زبان فرانسوی و انگلیسی مسلط بود پس از انقلاب در بنگاه ترجمه و نشر کتاب (بعدها مرکز انتشارات علمی‌و فرهنگی)، مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، انتشارات سروش، مرکز نشر دانشگاهی و بنیاد دایرةالمعارف اسلامی‌به ویراستاری ادامه داد.او از سال ۱۳۷۰ به عضویت فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد و پس از آن، از ابتدای انتشار دورهٔ جدید نشریهٔ نامهٔ فرهنگستان در سال ۱۳۷۴ تا خرداد ۱۳۹۸ سردبیر این مجله بود. سمیعی همچنین مدیریت گروه «ادبیات معاصر» فرهنگستان زبان و ادب فارسی را نیز برعهده داشت. وی مشاور علمی ‌پژوهشگاه علوم انسانی و سردبیر نامهٔ فرهنگستان‌ نیز بود.

در سال ۱۴۰۱ نشان فرمانده بالاترین نشان نخل آکادمیک جمهوری فرانسه به دست سفیر جمهوری فرانسه در ایران به سمیعی در منزل وی اعطا شد.

مستند مشیری یکی از آثاری است که دیدن آن برای مترجمان، ویراستاران و فعالان ادبی توصیه می‌شود . تجربه‌های سمیعی که در مقابل دوربین مشیری قرار گرفته است نشان می‌دهد دغدغه کار فاخر ادبی در گذشته بیش از امروز لمس می‌شد و گروهی از ویراستاران، مترجمان و پژوهشگران ادبی از جمله سمیعی تا به امروز در تاریخ ایران تکرار نشده‌اند.

«سبز بن‌دار» ساخته منوچهر مشیری تولید مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی است.