کارشناسان در نشست بررسی وضعیت کتابخوانی نابینایان و ناشنوایان بر توجه به حقوق این دو گروه تاکید کردند و افزایش سهم آن‌ها از ۱۰۰ هزار عنوان کتاب منتشر شده کشور را نیازمند حمایت ناشران و دولت دانستند.

به گزارش پایگاه خبری پروژه ایران،نشست خبری «بررسی وضعیت کتابخوانی نابینایان و ناشنوایان» یکشنبه (۲۳ اردیبهشت‌ماه) در سالن «گوشه نقد» نمایشگاه کتاب تهران برگزارشد.

در این نشست منصور شادکام، قائم مقام انجمن نابینایان، مریم علمشاهی، مسئول بخش ناشنوایان کتابخانه حسینه ارشاد، همایون شاهمرادی، کارشناس نابینایان کتابخانه پارک شهر، فرزاد روحی، عضو هئیت‌مدیره انجمن ناشنوایان حضور داشتند.

شاهمرادی با اشاره به اینکه چالش دسترس‌پذیر بودن کتاب میان جامعه افراد سالم و معلول مشکل مشترکی است، اظهار کرد: دسترس‌پذیر بودن کتاب خاص برای جامعه نابینایان و ناشنوایان به مراتب مشکل بزرگ‌تری برای این گروه‌هاست.

وی با اشاره به ۱۶ می؛ «روز جهانی آگاهی» گفت: شاید این روز را کمتر کسی بشناسد حتی افرادی که فعالیت تخصصی دارند، ممکن است این روز را نشناسند. اگر ناشران و تولیدکنندگان کتاب در فرآیند تولیدشان به مسئله دسترس‌پذیری کتاب توجه کنند، دیگر مسئله خلاء دسترس‌پذیری کتاب وجود نخواهد داشت.

شاهمرادی که به نمایندگی از جامعه نابینایان در این نشست حضور داشت، گفت: مقایسه ناشرانی که در این سی‌وپنج دوره نمایشگاه کتاب شرکت کردند با میزان تولید کتاب برای نابینایان، نشان می‌دهد، منابعی که ناشران در این سال‌ها در نمایشگاه‌های کتاب در دسترس نابینایان قرار دادند، بسیار اندک است.

جمال لطفی، کارشناس‌ارشد تاریخ از دانشگاه شهید بهشتی و یکی از کتابداران نابینای کتابخانه‌های عمومی کشور در این نشست با بیان اینکه ناشران کمی هستند که حاضرند نسخه الکترونیکی کتاب را برای تولید کتاب بریل در اختیار قرار دهند، اظهار کرد: البته براساس «معاهده مراکش» امکان گویاسازی کتاب ناشران برای استفاده ویژه نابینایان را داریم.

وی درباره سهم نابینایان از ۱۱۰ هزار عنوان کتاب چاپ شده در طول سال، گفت: سهم جامعه نابینایان از کتاب‌های تولیدشده در کشور طی یک‌سال، فقط یک‌صدم درصد است؛ یعنی از هر ۱۰۰ هزارعنوان کتاب منتشرشده در کشور فقط هزارعنوان کتاب، برای مخاطبان نابینا مناسب‌سازی می‌شود.

وی درباره تجربیات و مشکلاتی که در زمان تحصیل خود برای دسترسی به کتاب داشته است، عنوان کرد: آن زمان سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور، زحمت مناسب سازی کتاب ها را تقبل می‌کردند اما حجم کتاب‌ها زیاد نبود. کتاب‌های کمک آموزشی آن زمان برای نابینایان وجود نداشت اما اکنون با ورود ناشران بزرگ در حوزه کمک آموزشی این مسئله اکنون برای نابینایان حل شده است.

لطفی با اشاره به مشکل نابینایان در دسترسی به کتاب‌های دانشگاهی و تخصصی اظهار کرد: یک ترم دانشگاهی چهارماه است و گویا کردن یک کتاب، برای نابینا، ممکن است ۶ماه تا یک‌سال زمان ببرد، البته کتاب‌های مرجع حوزه علوم‌انسانی تا حدودی برای نابینایان گویا شده اما کتاب‌های جدید دانشگاهی که به تازگی ترجمه و منتشر شده‌اند، زمان زیادی می‌برد تا به دست نابینایان برسد.

شادکام، قائم مقام انجمن نابینایان کشور در این نشست درباره حضور ۲۷۰۰ ناشر در کشور و میزان دسترسی نابینایان به این کتاب‌ها عنوان کرد: انجمن نابینایان ایران از سال ۹۱ با همکاری یک شرکت خارجی، حدود ۱۵ کتابخانه دیجیتال و گویا برای نابینایان و کم‌بینایان در شهرها و استان‌های مختلف کشور ایجاد کرد اما از سال ۹۱ به بعد، حمایت این شرکت از انجمن نابینایان، متوقف شد.

وی با بیان اینکه در طول ۱۲ سال که از تشکیل انجمن نابینایان می‌گذرد، متاسفانه مشکلات زیادی برای دسترسی به کتاب برای نابینایان احصا شده است، عنوان کرد: متاسفانه برنامه مدونی برای استفاده نابینایان از کتاب‌های تولید شده در کشور وجود ندارد و مسئولان فرهنگی در این بخش برنامه خاصی ندارند.

شادکام با بیان اینکه ایران، معاهده مراکش را امضا کرده و ناشران باید نسخه الترونیک، کتاب خود را در اختیار نابینایان برای تولیدکتاب بریل قرار بدهند، اظهار کرد: البته ناشران نیز در این زمینه حق و حقوقی دارند و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید در زمینه تحویل نسخه الکترونیک کتاب برای گویاسازی و تولید کتاب بریل اقدام کند.

وی با بیان اینکه شرایط باید به گونه‌ای فراهم شود تا نابینایان و ناشنوایان دیگر سهم اندکی از تولید کتاب در طول سال را نداشته باشند گفت: برای تحقق این اتفاق، باید برنامه‌ریزی داشت.

روحی درباره کتابخوانی ناشنوایان، استفاده ناشنوایان از کتابفروشی‌های اینترنتی و رویدادهایی مانند نمایشگاه کتاب، گفت: انجمن خانواده ناشنوایان ایران در حال تعریف بارکدهایی برای کتاب است تا بتواند توضیحاتی را برای ناشنوایان در کتاب ارائه کند. امیدواریم با این فرآیند، کمی از مشکلات ناشنوایان در دسترسی به کتاب حل شود.

وی با بیان اینکه دانشگاه «فرشتگان» که برای گروه ناشنوایان فعالیت می‌کند و دانشجویان، افراد کم‌شنوا و ناشنوا هستند، عنوان کرد: در حال حاصر انتشارات این دانشگاه چاپ کتاب و مقاله برای ناشنوایان را پیگیری می‌کند.

این عضو هئیت‌مدیره انجمن ناشنوایان افزود: اکثر کتاب‌هایی که چاپ می‌شود برای ناشنوایان و نابینایان مناسب نیست و حتی در زمینه درسی هم مشکلات زیادی وجود دارد و هنور در این زمینه کتاب زیاد و مناسبی در دست نیست.

شادکام با بیان اینکه انجمن نابینایان کتاب‌های صوتی و بریل را مکمل یکدیگر می‌داند، گفت: در گویاسازی کتاب‌ها برای نابینایان باید به استانداردهای خاصی توجه کرد؛ مثلاً کتاب‌های تخصصی و دانشگاهی باید از سوی افراد متخصص ساده‌سازی شود.

وی با بیان اینکه کتاب بریل کمتری در دسترس نابینایان است، اظهار کرد: متاسفانه با وجود اینکه تعداد زیادی از جامعه نابینایان تحصیلات عالیه دارند اما از نطر نگارش کلمات ضعیف هستند. اگر ابزارهایی مانند بریل الکترونیک، در کتابخانه‌ها، انجمن‌ها و مراکز مختلف، استفاده شود، مشکل بخش بزرگی از جامعه نابینایان حل خواهد شد.


به دلیل نگهداری دشوار کتاب بریل به دلیل حجم زیاد و آسیب‌پذیری در درازمدت، مقدور نیست دو کتاب بریل و گویا را همزمان تولید کرد.

روحی درباره مناسب‌سازی کتاب برای ناشنوایان گفت: انجمن‌ها و دانشگاه‌های هدف که در حوزه ناشنوایان و نابینایان فعالیت می‌کنند، می‎توانند به رفع مشکلات و چالش‌های گویاسازی و مناسب‌سازی آثار این حوزه اقدام کنند.

علمشاهی، مسئول بخش ناشنوایان کتابخانه حسینه ارشاد در این نشست با یاد کردن از مرحومه خانم رجبی‌نیا که سال‌ها با کتابخانه ناشنوایان حسینه ارشاد همکاری داشت، عنوان کرد: این کتابخانه با مدارس زیادی همکاری دارد و هر روز پنج کتاب برای مدارس ناشنوایان می‌برد. کارشناسان این کتابخانه برای مدارس ناشنوایان قصه‌گویی می‌کند. زمان حضورمان در این مدارس از آن‌ها درباره کتاب می‌پرسیم تا متوجه شویم چه مقدار داستان کتاب را متوجه شدند.

وی با بیان اینکه مرحوم رجبی‌نیا، کتاب را برای ناشنوایان ساده‌نویسی می‌کردند، گفت: منظورمان از ساده‌سازی حذف محتوا نیست؛ بلکه معادل گذاشتن، برای کلمه‌های سخت است.

شادکام درباره ه پیام جامعه نابینایان گفت: ناشران براساس مسئولیت اجتماعی، فایل کتاب را در اختیار چاپخانه‌های ویژه نابینایان قرار دهند، گفت: علاوه بر این از مسئولان دولتی تقاصا داریم ۸۰۰ هزارنابینا و کم‌بینای کشور را دریابند و توجه ویژه‌ای به این جامعه هدف داشته باشند.

علمشاهی به ناشنوایان تاکید کرد، کتابخوانی را هیچگاه فراموش نکنند، حتی اگر این کار برایشان سخت باشد، ناشنوایان باید همراه کتابخوانی محتوا برایشان توضیح داده شود؛ زیرا آنان از نظر سطح درک مطلب متفاوت و برخی از آن‌ها بسیار ضعیف هستند و حتی زبان اشاره را نمی‌دانند. این افراد باید بدانند کتابخوانی مهم است و از دیگران برای تشریح مفاهیم کتاب‌هایشان کمک بخواهند.