نرخ بیکاران مردان در بازه قبل از سال های 99 و پیش از شیوع کرونا در سطوح بالاتری قرار داشته است. اما آیا این کاهش نرخ بیکاری به معنای بهبود وضعیت کار مردان در بازار کار در محدوده سال های 98 تا پاییز 1402 بوده است؟

به گزارش پایگاه خبری پروژه ایران، به گروهی از افراد 15 ساله و بیشتر که تمایل به مشارکت در بازار کار داشته و در این راستا به جست و جوی شغلی پرداخته اند، «جمعیت فعال» گفته می شوند. از میان این دسته از افراد، برخی موفق به پیدا کردن شغل نشده اند. از این گروه به عنوان «جمعیت بیکار» تعبیر می شود.

بررسی داده های مرکز آمار نشان می دهد در بازار کار کشور،‌ سطوح بیکاری مردان در شش سال گذشته کمتر از زنان بوده است. مشاهدات همچنین حاکی از آن است که روند نرخ بیکاری مردان از سال 97 تا پایان پاییز امسال نزولی بوده است.

با این حال سطوح این نرخ از ابتدا سال 97 تا پایان سال 98 نسبت به سطوح این نرخ از ابتدای سال 99 تا پایان پاییز امسال بالاتر بوده است. در این سال ها همراه با کاهش نرخ بیکاری،‌نرخ مشارکت اقتصادی نیز کاهش یافته است. بنابراین بخشی از کاهش نرخ بیکاری به دلیل منصرف شدن عده ای از مردان برای مشارکت در بازار کار بوده است. لذا این پدیده به معنای بهبود بازار کار نیست.

در سال 99 تا 1400 نوسانات نرخ بیکاری محدودتر بوده است. در این محدوده زمانی به دلیل شیوع کرونا تمایل مردان به مشارکت در بازار کار کم شده است. بنابراین در این دوره نیز کاهش نرخ بیکاری نشان دهنده بهبود بازار کار نبوده و به دلیل خروج مردان از گروه جمعیت بیکار بوده است.

سطح بیکاری در سال 1402 به زیر 7 درصد رسیده و کمترین مقادیر خود را در 6 سال بررسی شده ثبت کرده است. در این سال نرخ مشارکت نیز بهبود یافته است. بهبود نرخ مشارکت در کنار کاهش نرخ بیکاری به معنای بهبود اوضاع بازار کار مردان است. البته باید توجه داشت که نرخ مشارکت هرگز به سطوح قبل از شیوع کرونا برنشگته و همچنان نرخ مشارکت مردادن در بازار کار کمتر از 70 درصد مانده است. در ادامه نرخ بیکاری آقایان از بهار 97 تا پایان پاییز سال جاری بررسی شده است.

نرخ بیکاری به چه معناست؟
بر اساس تعاریف منتشر شده توسط مرکز آمار ایران ورود افراد از سن 15 سالگی به بعد در بازار کار رسمیت پیدا می کند. البته باید توجه داشت همه افراد حاضر در این رده سنی تمایل به مشارکت در بازار کار ندارند. بنابراین تنها بخشی از آن ها وارد بازار کار می شوند. به این دسته از افراد «جمعیت فعال» گفته می شود. از مجموع این افراد شماری موفق می شوند تا شغلی برای خود دسته و پا کنند. به این گروه نیز جمعیت «شاغل» گفته می شود. گروهی دیگر نیز موفق به پیدا کردن کار نشده و از آن ها به عنوان جمعیت «بیکار» تعبیر می شود.

از تقسیم جمعیت بیکار به کل جمعیت فعال «نرخ بیکاری» به دست می آید. بررسی داده های منتشر شده توسط مرکز آمار نشان می دهد، نرخ بیکاری مردان نسبت به بانوان در سطح کمتری قرار گرفته است. اما آیا این وضعیت به معنای بهبود اوضاع بازار کار برای مردان بوده است؟

تصویر نرخ بیکاری در 6 سال گذشته
بررسی داده های منتشر شده توسط مرکز آمار نشان می دهد از ابتدای سال 97 تا کنون نرخ بیکاری مردان به صورت کلی نزولی بوده است. در ادامه نرخ بیکاری مردان در چند برش زمانی بررسی شده و به این موضوع پرداخته شده است که آیا کاهش نرخ بیکاری آن ها به معنای بهبود وضعیت بازار کار بوده است؟ برای پاسخ به این سوال لازم است تا در کنار نرخ بیکاری،‌نرخ مشارکت نیز مورد توجه قرار گیرد.



برش اول؛ آیا وضعیت بازار کار از ابتدای سال 97 تا پایان سال 98 بهبود یافته است؟
گزارش های مرکز آمار حاکی از آن است که در بهار سال 97 نرخ بیکاری مردان 10.3 درصد بوده است. این نرخ بدان معنا است که در بهار 97 از هر 100 مرد فعال در بازار کار،‌ بیش تر از 10 نفر بیکار مانده اند. این رقم در زمستان 97 به 10.7 درصد رسیده است که بالاترین مقدار ثبت شده از نرخ بیکاری مردان به شمار می رود.

به صورت کلی در سال 97 نرخ بیکاری مردان در بازه 10.1 تا 10.7 درصد نوسان داشته است. اما در این بازه زمانی نرخ مشارکت دائما در حال کاهش بوده است. کاهش نرخ مشارکت بدان معناست که تمایل مردان به حضور و مشارکت در بازار کار کاهش یافته است. بخشی از کاهش نرخ مشارکت در این سال می تواند به دلیل تشدید تحریم ها باشد. با این حال در خصوص وضعبت بازار کار در این دوره به صورت قطعی نمی توان اظهار نظر کرد و لازم است تا متغیرهای بیشتری بررسی گردد.

از زمستان 97 نرخ بیکاری در گروه مردان کاهش یافته است. سر انجام در بهار 98 نرخ بیکاری مردان به سطوح کمتر از 10 درصد رسیده و پس از آن تا کنون دیگر به سطوح بالاتر بازنگشته است.

برش دوم؛ شیوع کرونا چه بر سر بیکاری مردان آورد؟
در بهار سال 99 نرخ بیکاری مردان در سطح 9 درصدی قرار گرفته است. این نرخ در پاییز و زمستان 99 کمتر شده و در نهایت در بهار سال 1400 به سطح 7 درصدی رسیده است. اما این پدیده به معنای بهتر شدن اوضاع بازار کار برای مردان نیست. کاهش نرخ بیکاری می تواند از دو مجرا نشات بگیرد. مجرا اول کاهش نرخ بیکاری مردان و مجرا دوم کاهش نرخ مشارکت است.

 بررسی ها نشان می دهد در این بازه زمانی نرخ مشارکت مردان در بازار کار کشور کمتر شده و نوسان آن نیز محدودتر بوده است. کاهش نرخ مشارکت بدین معناست که شماری از افراد که جویای کار بوده و تمایل به مشارکت در بازار کار داشته اند،‌ از جست و جوی شغلی دست برداشته و دیگر امکان مشارکت در بازار کار را ندارند. بنابراین این گروه در تعریف بیکاری قرار داده نشده و از دایره افراد بیکار خارج شده اند.

بررسی ها نشان می دهد در این برهه زمانی کرونا گسترش یافته و قرنطینه ها اعمال شده است. بنابراین کاهش نرخ مشارکت و پایین آمدن نرخ بیکاری ریشه در این این بیماری داشته و به معنای بهبود بازار کار نیست.

اگرچه که از اواخر سال 1400 انطباق با شرایط موجود بیشتر شده، اما دیگر نرخ مشارکت و نرخ بیکاری به سطوح قبل از کرونا برنگشته است.



برش سوم؛ ثبت کمترین نرخ بیکاری مردان در پاییز سال جاری
نرخ بیکاری مردان در زمستان سال 1400 به 8.4 درصد رسیده است. نوسانات این نرخ در سال 1401 محدود به بازه 7 تا 8.5 درصدی بوده است. اما در سال 1402 نوسانات به سطح زیر 7 درصد سقوط کرده است. بررسی ها حاکی از آن است که در پاییز 1402 نرخ بیکاری مردان 6.2 درصد بوده است. این نرخ کمترین رقم ثبت شده از بیکاری مردان از ابتدای سال 97 تا کنون محسوب می شود.

نگاهی به داده های نرخ مشارکت مردان نشان می دهد که این نرخ در بهار 1402 به 68.3 درصد رسیده که نسبت به بهار سال گذشته 0.3 واحد درصد افزایش یافته است. در تابستان و پاییز سال جاری نیز نرخ مشارکت مردان در بازار بازار کار در سطح 68.6 درصدی ثابت مانده است. نوسانات محدود نرخ بیکاری نشان می دهد که تمایل مردان به مشارکت در بازار کار به میزان کمی افزایش یافته و هنوز به سطح قبل از کرونا بازنگشته است.

بنابراین بخشی از کاهش نرخ بیکاری مردان را می توان به دلسردی آن ها و خروجشان از دایره بیکاران نسبت داد. با این حال افزایش بهبود نرخ مشارکت در کنار کاهش نرخ بیکاری بیانگر آن است که وضعیت بازار کار نسبت به سال گذشته بهتر شده و احوالات آن اندکی بهبود یافته است.