كیافر استاد دانشگاه كالیفرنیا در نشست بهبود زیستگاه‌های شهری:
اصول آمادگی در مقابله با حوادث طبيعی، پيش‌بينی، پيشگيری و پاس‌نگری است
روزنامه اعتماد , 18 اسفند 1402 ساعت 9:46
گزارشگر : تحریریه پروژه ایران
علی کیافر، استاد دانشگاه کالیفرنیا گفت: در زبان لاتین و علمی واژه‌ای به اسم شهرسازی وجود ندارد و تماما تاكید بر برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای است، چراكه امر برنامه‌ریزی برای كشورهای توسعه یافته بسیار حائز اهمیت بوده و هست. در زمان وقوع حادثه، معمولا تلفات انسانی كمتر از بعد از رخداد آن است؛ قبل از بروز سوانح باید بررسی كرد كه وضعیت خدمات، به ویژه خدمات ضروری پزشكی، بعد از بروز حادثه چگونه است؟
به گزارش پایگاه خبری پروژه ایران، دومین نشست از مجموعه نشست‌های نگرشی برای بهبود زیستگاه‌های شهری با موضوع آموزه‌های اساسی برای آمادگی در مقابله با حوادث طبیعی با تمركز بر ذهنیت، برنامه‌ریزی و عملكرد با سخنرانی دكتر علی كیافر، استاد دانشگاه كالیفرنیا به دعوت نوید خواجه‌حسینی فعال حوزه شهری و همراه جمعی از كنشگران و كارشناسان معمار، شهرساز و فعالان محیط‌زیست در كنار حمایت انجمن مهندسین پیشگام راهبرد شهرساز استان خوزستان و خانه معمار اهواز در فضای مجازی برگزار شد.
در ابتدای این نشست نوید خواجه‌حسینی، عضو باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان با اشاره به ساخت و سازه‌های بی‌رویه در شهرهای كشور اظهار کرد: «متاسفانه 16 شهرستان استان تهران در هم تنیده شده و وضعیت گسل‌های ویرانگر و ایمنی سازه متناسب با این شرایط، لحاظ نمی‌شود.»
وی افزود: «به علت غفلت یا عدم آگاهی شهرداری‌ها در سطح كشور، تخلفات ساختمانی تحت لوای كمیسیون ماده 100 در حال وقوع است و این امر در آینده و به ویژه در زمان بروز حوادث سبب بحران‌های فاجعه‌بار خواهد شد.»
خواجه‌حسینی با اشاره به عدم توجه وزارت راه و شهرسازی به ظرفیت‌های اكولوژیكی و جغرافیایی مناطق ضمن انتقاد از افزایش تعداد شهرهای جدید كشور در اطراف تهران تصریح كرد: «در بسیاری از ساخت و سازها، ساختمان‌ها ناپایدار هستند و پی مناسب ساختمانی برای آن لحاظ نمی‌شود تا آنجا كه در یكی از شهرهای جدید خوزستان كلیپی رسانه‌ای شد كه نسبت به تكرار وقوع حادثه متروپل هشدار می‌دهد.»
این فعال حوزه شهری همچنین نسبت به ساخت و سازها روی روددره‌ها و حریم رودخانه به‌شدت انتقاد كرد و گفت: «در ایران تقریبا هر 15سال یك‌بار ترسالی در كشور رخ می‌دهد. متاسفانه دید ما به آینده نیست و فقط لحظه موجود را مدنظر قرار می‌دهیم. در نمونه عینی شهرداری اهواز در حال تعرض به حریم رودخانه كارون به بهانه افزایش باند عبور خودرو جهت حل بحران ترافیك است.»
سخنران و مهمان این رویداد، دكتر علی كیافر استاد دانشگاه كالیفرنیا بود كه به سبب تدوین برنامه آمادگی و انجام عملیات مقابله با سوانح و طراحی، مدیریت و پیاده‌سازی آن در نظام آموزش و پرورش كالیفرنیا از سوی سازمان ایالتی «مدیریت خدمات اضطراری» دریافت‌كننده تقدیر و برنده جایزه شد. او با اشاره به اهمیت موضوع این نشست اظهار کرد: «اصول آمادگی برای مقابله با حوادث طبیعی شامل سه كلمه پیش‌بینی، پیشگیری و پاس‌نگری است كه آمادگی و انجام توامان آنها سبب می‌شود كه خسارات جانی در زمان حادثه و به ویژه بعد از آن به حداقل برسد.»
دكتر كیافر با اشاره به حوادث طبیعی و گوناگون در ایران از گذشته تا به امروز تصریح كرد: «چه در بحث زلزله و چه سیلاب یا هر حادثه طبیعی دیگر باید آمادگی لازم برای مواجهه با آن را داشت، چراكه این‌گونه حوادث اتفاق می‌افتند، هر چند ناگهان و بی‌خبر. ساده‌لوحی و مسوولیت‌ناپذیری است كه خوشبین باشیم كه ممكن است این‌گونه حوادث طبیعی و بسیاری حوادث مشابه آنها پیش نیایند. آنها در ایران‌زمین قطعا اتفاق خواهند افتاد. تنها شاید در میزان و شدت آنها تفاوت‌هایی وجود داشته باشد.»
او با اشاره به واژه شهرسازی گفت: در زبان لاتین و علمی واژه‌ای به اسم شهرسازی وجود ندارد و تماما تاكید بر برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای است، چراكه امر برنامه‌ریزی برای كشورهای توسعه یافته بسیار حائز اهمیت بوده و هست. در زمان وقوع حادثه، معمولا تلفات انسانی كمتر از بعد از رخداد آن است؛ قبل از بروز سوانح باید بررسی كرد كه وضعیت خدمات، به ویژه خدمات ضروری پزشكی، بعد از بروز حادثه چگونه است؟ آیا محل‌هایی برای زندگی موقت حادثه‌دیدگان فراهم است؟ از نظر بحث دسترسی شهروندان به آب و غذا باید چه تمهیداتی درنظر گرفت؟ یكی از دغدغه‌های جدی برنامه‌ریزان شهری، حفاظت از كودكان و نوجوانان‌مان است. از این رو در ایالات‌متحده تعدادی از مدارس را زیرمجموعه یك بخش قرار می‌دهند و هر بخش نیز زیرمجموعه بخشی بزرگ‌تر می‌شود تا در صورت بروز حوادث مدرسه مشخص كه امكانات و خدمات لازم جهت رسیدگی به مصدومان از قبل تعیین شده و به ارایه خدمات به آسیب‌دیدگان اقدام كند.
این پیشكسوت مدیریت‌های كلان آموزشی با اشاره به تعیین محدوده‌های خاص عملكردی خدمات گفت: «روی نقشه با رنگ‌های مخصوص و مورد توافق متخصصان شهری و امدادی هر مدرسه‌ای كه به عنوان پایگاه امدادرسانی مشخص می‌شود، نوع خدمات آن نیز به اطلاع شهروندان می‌رسد تا در زمان بروز حوادث شهروندان مطلع باشند كه كدام مدرسه معین در كدام ناحیه یا منطقه چه خدماتی به آسیب‌دیدگان ارایه می‌كند. در كنار در ورودی مدرسه‌های معین برای امدادرسانی، سرایدار یا شخصی كه از قبل به عنوان راهنمای مصدومان تعیین شده، در زمان وقوع حادثه آسیب‌دیدگان را راهنمایی می‌كند و خدمات هر بخش با رنگ، پرچم و نماد خاصی مشخص شده تا در اسرع‌وقت و بدون سردرگمی امر خطیر امدادرسانی انجام شود. همین امر در مراكز درمانی هم پیاده‌سازی می‌شود و یك نفر در مراكز درمانی مسوول ارتباط با مراكز آموزشی و مدارس است تا از روند امدارسانی و میزان خسارات اطلاع یافته و آن را دراختیار شهرداری و مراكز درمانگاهی یا دیگر مراجع ذی‌صلاح اطلاع‌رسانی كند.
او با اشاره به وقوع حوادثی چون زلزله حتی پاندمی مانند كرونا افزود: «تقریبا هر ده سال یك زلزله ویرانگر در ایران رخ داده است، می‌دانیم ایران روی خط زلزله است. در ویروس جهانی كرونا نیز حدود 35سال پیش جهان این ویروس را پیش‌بینی كرده بود، اما نسبت به راهبرد مقابله با آن تصمیمی اتخاذ نشد و همین امر سبب تلفات شدید در سطح جهان شد.»
کیافر در ادامه تصریح كرد: «آمادگی برای سوانح از اساسی‌ترین راه‌های مقابله با افزایش تلفات است و در این امر تعیین كدهای ساختمانی از نظر بحث ایمنی حائر اهمیت است، چراكه هیچ ساختمانی در برابر درجاتی از زلزله ایمنی كامل ندارد و اساسا واژه‌ای به نام ساختمان ضد زلزله نادرست و ناآگاهانه است.
دكتر علی كیافر با اشاره به لزوم مقاوم‌سازی ساختمان اظهار کرد: «در صورت مقاوم‌سازی كامل یك ساختمان اگر آمادگی قبلی وجود نداشته باشد، باز فاجعه به بار می‌آید، چراكه مثلا نحوه چیدمان و ایمن‌سازی وسایلی كه قابلیت پرت شدن دارند و مهار آنها واقعا حیاتی است.»
او برنامه‌ریزی و تمرین‌های مانورهای پیش از زلزله را در مقام عمل واجب دانست و افزود: «انجام تمرین سبب می‌شود تا در وقوع زمان حادثه سردرگمی‌هایی كه ناشی از اتفاق است، كاهش یافته و در سریع‌ترین زمان ممكن بهترین اقدام كه شامل بستن شیرگاز و نحوه خروج ایمن از ساختمان و راهیابی به اماكن مطمئن و دور از خطر و بسیاری نكات دیگر هست، انجام شود. در همین راستا به صورت مرتب با اطلاع اولیای دانش‌آموزان و مسوولان مدارس و اطلاع به دانش‌آموزان مانورهایی به جهت آمادگی انجام می‌شود.»
این كارشناس و مولف مقالات و كتب تخصصی معماری و شهرسازی ضمن بیان نحوه امدادرسانی به مصدومان اظهار کرد: «در وهله نخست معمولا تعدادی فوت خواهند كرد كه در ابتدا به سراغ اینها نباید رفت، چراكه سرعت امدادرسانی به مصدومانی كه می‌توان آنها را از خطرهای جدی و حتی مرگ نجات داد، كاهش می‌یابد. از این جهت باید متناسب با وضعیت اورژانسی هر مصدوم به وضعیت آن رسیدگی شود.»
دكتر كیافر درباره سیستم مركزی عملیات اظهار کرد: «هر مركز عملیات دارای یك فرمانده عملیات است كه در پیشبرد نحوه كیفیت مدیریتی مقابله با حوادث اقدام می‌كند.»
در این نشست دكتر گیتی اعتماد، استاد و فعال حوزه شهری نیز با تاكید بر امر روان‌درمانی پس از وقوع حادثه اظهار کرد: «رسیدگی به اشخاصی كه به سبب فوت عزیز یا بستگان خود، آسیب دیده‌اند نیز مانند رسیدگی به امداد جسمانی حائز اهمیت است. در حادثه بم این امر خطیر بسیار احساس می‌شد.»
دكتر لادن خواجه‌حسینی، فعال حوزه محیط‌زیست نیز با اشاره به خطرات فرونشست در كشور اظهار کرد: «طبق تحقیقاتی كه اخیرا توسط مركز تحقیقاتی ژئوفیزیك منتشر شده، 48درصد از كل كشور ایران تحت فرونشست سالانه قرار دارد كه میزان آن حداقل 5 میلی‌متر سنجش شده است. رتبه بعدی را اندونزی با 44درصد و رتبه سوم را پاكستان با 42 به خود اختصاص می‌دهد كه بخش عظیمی از این فرونشست‌ها به دلیل استفاده بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی بوده و این موضوع سبب بروز زلزله‌های القایی می‌شود.»
این مدرس محیط‌زیست گفت: «از سوی دیگر با توجه به اینكه جنگ آینده، نزاع بر سر آب است، اهمیت مدیریت منابع آبی كشور بسیار بالاست. كشورهایی مانند عربستان كه در همسایگی ما به‌سر می‌برد، از هم‌اكنون دست به كار شده و بزرگ‌ترین و مدرن‌ترین تاسیسات آب شیرین‌كن منطقه را راه‌اندازی كرده و اخیرا هم قراردادی به ارزش 2/7 میلیارد دلار با BNP Paribas امضا كرده تا 9 مركز بزرگ دیگر در كرانه دریای سرخ راه‌اندازی كند. به نظر می‌رسد تجربه كشورهای پیشرو در مدیریت منابع آب و بهبود الگوی كشاورزی می‌تواند راهنمای موثری جهت مدیریت منابع آبی باشد. برای مثال كشور هلند كه در این زمینه دارای مدیریت خیره‌كننده‌ای است و از عجایب دنیای مدرن هست، با مساحت 41 هزار كیلومتر مربع (چیزی در حدود یك چهارم وسعت ایران) با تكنولوژی فوق‌العاده كشاورزی و صنعتی، دومین كشور صادركننده مواد غذایی بعد از امریكا به حساب می‌آید. لازم به ذكر است هلند در عین حال 90درصد مصارف آب خود را كاهش داده و استفاده از سموم دفع آفات را نیز به میزان بسیار بالایی كم كرده است.»
این فعال محیط‌زیست با اشاره به پیشنهاد حل بحران آبی و خشكسالی ایران اظهار کرد: «برای نجات ایران از خشكسالی كافی است از الگوی توسعه كشورهایی كه در این امر موفق بوده‌اند استفاده شود و در كنار آن سیاست‌گذاری صحیح و اصولی، دانش، اراده، سرمایه‌گذاری و حمایت مردمی بسیار مهم است.»
در بخش دیگر، دكتر علی كیافر با تایید استفاده از تجارب مفید سایر كشورهای توسعه‌یافته در علوم تخصصی ایران اظهار کرد: «ایالت كالیفرنیا یكی از قدرت‌های برتر اقتصادی در ایالات متحده محسوب می‌شود. این ایالت به تنهایی به عنوان چهارمین یا پنجمین اقتصاد برتر دنیا شناخته می‌شود. نرخ تولید ناخالص داخلی این ایالت به تنهایی از اكثر كشورهای جهان بیشتر است و گردشگری و كشاورزی، دو صنعت برتر از میان صنایع موجود در این ایالت به شمار می‌روند.»
این مولف كتب و مقالات تخصصی شهری در ایالات‌متحده عنوان كرد: «آب و هوای بخش‌های مركزی ایالت كالیفرنیا برای كشاورزی بسیار مستعد است. امروزه تولید پسته مرغوب در بخش مركزی كالیفرنیا باعث شده تا گوی رقابت از ایران گرفته شود و جزو رتبه‌های بالای صادركننده این محصول پرطرفدار باشد. این ایالت همچنان بیش از ۷۰درصد مركبات ایالات‌متحده را فراهم می‌كند.»
کد مطلب: 417118